این نمایش در حقیقت برداشتی آزاد از نمایشنامه‌های"تاجر ونیزی"، "رومئو و ژولیت" و"اتللو" است که البته برای اجرای این نمایش تا حد زیادی اثر را امروزی کرده‌ایم. در نگارش نمایشنامه تلاش کردم که رویکردی جدید و امروزی به این آثار داشته باشم و به سمت نمایشی کردن اثر پیش بروم.

مهرداد ابوالقاسمی:
نمایش"در ونیز بمیر" برداشتی آزاد از نمایشنامه‌های"تاجر ونیزی"، "رومئو و ژولیت" و"اتللو" اثر ویلیام شکسپیر است که کارلو بوزو، کارگردان تئاتر و مدیر هنری TAG شهر ونیز، آن را در قالب نمایش کمدیا دلارته در تالار هنر روی صحنه برد.
بوزو از جمله کارگردانانی است که در زمینه کمدیا دلارته فعالیت می‌کند و در اجرای نمایش‌هایش از تکنیک‌های تئاتری رساوگویای ایتالیایی برای ایجاد ارتباط با مخاطبان سود می‌برد. هم اینک او به همراه گروهش مهمان جشنواره تئاتر آئینی ـ سنتی در تهران است.
این گفت‌وگو پس از پایان نخستین اجرای نمایش"در ونیز بمیر" با کارلو بوزو صورت گرفته است.
این اولین بار است که به ایران سفر می‌کنید؟
بله. این اولین باری است که به همراه گروهم به ایران می‌آییم و در حقیقت اولین باری است که در جشنواره‌ای ایرانی حضور پیدا کرده‌ایم.
پیش از سفر به ایران، چه شناختی از این کشور داشتید؟
من هم مثل دیگر مردم اروپا و امریکا، شناخت چندانی از این کشور نداشتم. اما حالا که به ایران آمده‌ام و از نزدیک این کشور را می‌بینم و با مردمانش ارتباط برقرار می‌کنم،‌ دیدگاهم بسیار تغییر کرده است. ایران کشور خوبی است و مردمان بسیار مهرمان و مهما‌ن‌نوازی دارد.
نمایش"در ونیز بمیر" را براساس نمایشنامه‌های شکسپیر نوشته‌اید. چرا آثار این نویسنده را برای اجرای نمایش انتخاب کردید؟
این نمایش در حقیقت برداشتی آزاد از نمایشنامه‌های"تاجر ونیزی"، "رومئو و ژولیت" و"اتللو" است که البته برای اجرای این نمایش تا حد زیادی اثر را امروزی کرده‌ایم. در نگارش نمایشنامه تلاش کردم که رویکردی جدید و امروزی به این آثار داشته باشم و به سمت نمایشی کردن اثر پیش بروم. به همین منظور و برای غنی‌تر کردن داستان نمایش، شخصیت‌هایی را به نمایش اضافه کردم.
به نظر می‌رسد به عناصر تشکیل دهنده نمایش کمدیا دلارته توجه ویژه‌ای داشته‌اید.
نمایش"در ونیز بمیر" براساس قواعد کلاسیک کمدی دلارته ایتالیایی شکل گرفته و دقیقاً به همین خاطر است که عناصری چون دسیسه و توطئه، عشق، نفرت و... در قالب حرکات جذاب صحنه‌ای در نمایش نمود بیشتری پیدا می‌کند.
شکستن مرز قرارداد صحنه‌ای با تماشاگر از همان ابتدای نمایش شما صورت می‌گیرد. بازیگران پس از معرفی رو در روی خود با تماشاگران روی صحنه می‌روند، با پایان یافتن بازی‌هایشان از صحنه خارج می‌شوند و در کنار سکوی نمایش می‌نشینند. این نوع ارتباط با مخاطب و شکستن مرز قرارداد صحنه‌ای از دیگر ویژگی‌های کمدیا دلارته است؟
بله. این کار یکی از مشخصه‌های اصلی نمایش کمدیا دلارته است و در حقیقت دیوار چهارمی که در تئاتر از آن یاد می‌شود و مرز ارتباطی مخاطب با نمایش است در کمدیا دلارته به هیچ عنوان وجود ندارد. تماشاگر و بازیگر در نمایش کمدیا دلارته باید با یکدیگر ارتباط نزدیک و تنگاتنگ داشته باشند.
تماشاگر در نمایش کمدیا دلارته چه تأثیری دارد؟ آیا او اجازه دارد وارد نمایش شود و در مقابل بازیگر هم می‌تواند به لحاظ کلامی و رفتاری با تماشاگر ارتباط برقرار کند؟
بله. بازیگر و تماشاگر از ارکان اصلی نمایش کمدیا دلارته‌اند. بداهه‌پردازی هم دقیقاً در راستای همین رویداد صورت می‌گیرد و بازیگر مجاز است در هر جایی از نمایش که اقتضا می‌کند، با تماشاگر دیالوگ رد و بدل کند و حتی از او سؤال کند و جواب بگیرد. در حقیقت هیچ مانعی پیش روی ارتباط بازیگر و تماشاگر وجود ندارد.
در اصل نمایش کمدیا دلارته در قرون 16 و 17 در میدان‌های شهر اجرا می‌شده است. بنابراین، در ارتباط تنگاتنگ با مردم قرار داشته است. کمدیا دلارته در جشن‌ها و مراسم‌های خاص در خیابان‌ها اجرا می‌شد و مردم نقش مهمی در شکل‌گیری نمایش داشتند و این ارتباط تا امروز ادامه دارد.
پس کمدیا دلارته را باید نمایش ملی و مردمی، کشور ایتالیا دانست که بقای خود را از دست نداده و برای مردم ایتالیا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
بله! کمدیا دلارته نمایشی کاملاً مردمی است. یا به عبارتی این نمایش 99 درصد مردمی است(می‌خندد.)
دیالوگ و حرکت هر یک تا چه حد در نمایش کمدیا دلارته نقش دارند؟
دیالوگ، حرکت و تصویر از عناصر اصلی شیوه اجرایی نمایش‌های کمدیا دلارته محسوب می‌شوند. در این نمایش هم من تلاش کردم با به‌کارگیری این عناصر بتوانم در اجرا، ارتباط مناسبی با مخاطب برقرار کنم. البته تمام سعی من بر این بود که به وحدت و توازن میان این عناصر برسم و از کارکرد هر یک از آن‌ها استفاده مطلوب کنم؛ در عین حال این عناصر را همچون مکمل و متمم یکدیگر به کار ببرم.
اما در برخی از نمایش‌های کمدیا دلارته تأکید روی گفتار است تا حرکت و تصویر!
خب. بله در برخی نمایش‌های کمدیا دلارته تأکید روی گفتار است و این شیوه‌ای است که برخی کارگردانان برای خود برمی‌گزینند اما من این کار را نکردم.
در نمایش کمدیا دلارته تصویر تا چه حد ملاک و معیار محسوب می‌شود؟
در حقیقت در کمدیا دلارته مبنا بر حرکات جسمی و فیزیکی بازیگر است. بعد همراه با این عوامل گفتار مطرح می‌شود که با حرکت عجین می‌شود و در حقیقت شاکله‌ اصلی نمایش کمدیا دلارته را شکل می‌دهد.
روایت در نمایش"در ونیز بمیر" رکن اصلی و اساسی محسوب می‌شود. آیا به سبب ویژگی‌های گفتاری این نوع نمایش تا این حد از روایت استفاده کردید؟
ما نمایش را امروزی کرد‌ه‌ایم. از نمایشنامه‌های شکسپیر نمایشی امروزی درست کرده‌ایم که رگه‌ها و شخصیت‌هایی از آثار شکسپیر را در خود نهفته دارد. برای رسیدن به این نقطه این نوع روایت را انتخاب کردیم و این مسئله را در بروشور نمایش هم توضیح داده‌ایم. به هر حال هر نمایش به خصوص نمایش‌های مردمی دارای قصه و روایت‌اند و این نوع روایت کردن به علت نوع نگاه من به این نمایشنامه‌ها بوده است.